برای اینکه بتوانید به خوبی با دیگران ارتباط برقرار کنید، نیاز است که در ابتدا آن ها را بشناسیم و به آن ها اعتماد کنید. یکی از تکنیک هایی که می تواند باعث ایجاد اعتماد بین اعضای یک تیم شود، تکنیک پنجره جوهری است. شما به کمک این تکنیک می توانید به خوبی با در اختیار قرار دادن اطلاعاتی از خودتان، اعتماد دیگران را جلب کرده و رفته رابطه نزدیک تری را با دیگران ایجاد کنید.
پنجره جوهری چیست؟
در سال 1995 میلادی بود که دو نفر از روانشناسان خارجی به نام های جوزف لوفت و هرینگتون اینگهام، مفهومی را با عنوان پنجره جوهری، که برگرفته از نام خود این دو نفر بود را وارد عرصه روانشناسی کردند. به کمک این مفهوم می توان به سادگی خودآگاهی خود را بالا برد و در بین افراد یک تیم، درک متقابل از یکدیگر را ایجاد کرد. این تکنیک همچنین می تواند باعث ایجاد همدلی، رفاقت، شناخت، اعتماد شده و در نهایت رابطه بین کارفرما و کارمند را بهبود ببخشد.
پنجره جو هری (Johari Window)
چگونه اعتماد دیگران را جلب کنیم؟
زمانی که دیگران را بشناسیم و از ویژگیهایشان آگاه شویم، میتوانیم به آنها اعتماد کنیم. هرچه ادراک بهتری از دیگران داشته باشید و با آنها ارتباط بیشتری برقرار کنید، رابطه صمیمانه و اعتماد بیشتری بین شما شکل میگیرد. یکی از روشهایی که به خلق اعتماد کمک میکند، «پنجره جوهری» است. به کمک این مدل، میتوانید با افشای اطلاعاتی درباره خودتان و ایجاد یک ارتباط اثربخش، اعتماد دیگران را جلب کنید و با استفاده از بازخوردهایی که از دیگران میگیرید، ویژگیهایتان را بهتر بشناسید و خودآگاهیتان را افزایش دهید.
چه عواملی به شکل گیری یک ارتباط اثربخش کمک می کند؟
این سوالی است که جوزف و هری در مدل معروفشان آن را پاسخ دادند. دو دانشمند به نام های جوزف لافت و هری اینگهام با این سؤال که چرا برخی افراد توانایی برقراری ارتباطشان بالا و برخی دیگر فاقد این توانایی هستند تحقیقی را آغاز کردند و پس از یافتن پاسخ این سؤال، مدل مناسبی را برای برقراری ارتباط ارائه کرده و با اقتباس و ترکیب حروف اول نام خود، تحت عنوان پنجره جو-هری معرفی نمودند. در این تحقیق دو وضعیت مدیر و کارمند را در نظر گرفتند.
از نظر هر فردی اعم از مدیر یا غیرمدیر طیف رفتاری او برای خود از وضعیت کاملاً شناخته تا کاملاً ناشناخته قرار دارد. الگوی رفتاری این فرد (در اینجا مدیر) برای دیگری (که در اینجا کارمندش فرض می شود) در طیف کاملاً شناخته تا ناشناخته قرار می گیرد. یعنی برخی رفتارهای مدیر برای خودش شناخته و برخی ناشناخته و برخی ویژگیهای همین مدیر برای کارمندش شناخته و برخی دیگر ناشناخته است. با ترکیب این دو مقوله، چهار ناحیه برای هر فرد شناسایی نمودند.
خانه های پنجره جوهری
برای اینکه به تفسیر پنجره جوهری دست پیدا کنید، لازم است تا در ابتدا با خانه های این پنجره بیشتر آشنا شوید.
الف) منطقه عمومی (خود آشکار): نشاندهنده جنبههایی از شخصیت فرد است که توسط او و دیگران معلوم است.
ب) منطقه کور (خود کور): نشاندهنده جنبههایی از شخصیت فرد است که برای دیگران شناخته شده است ولی برای خود فرد ناشناخته است.
ج) منطقه پنهان (خود خصوصی): نشاندهنده جنبههایی از شخصیت فرد است که برای خود فرد شناخته شده است ولی برای دیگران ناشناخته است.
د) منطقه تاریک (خود ناشناخته): نشاندهنده جنبههایی از شخصیت فرد است که نه برای خود فرد شناخته شده است و نه برای دیگران.
مطابق مدل پنجره جوهری، هر اندازه ناحیه عمومی افراد گستردهتر شود، توان برقراری ارتباطی آنها بیشتر، انعطاف پذیری در سبک رهبری آنها گستردهتر و حالات من آنها وسیع تر می شود زیرا در این ناحیه طرفین از همدیگر شناخت دارند و امکان بروز تضاد ضعیف است. پس افراد برای افزایش توان ارتباطی خود باید ناحیه عمومی را گسترش دهند.
راهکارهای گسترش ناحیه عمومی
الف) افشا (خود گشودگی): یعنی این که فرد پیرامون خودش اطلاعات منتشر کند. لازم به ذکر است که افشا باید به موقع و طرفینی باشد؛ یعنی اگر در فرآیند ارتباطات فقط یک طرف اقدام به خودگشودگی نماید و دیگری آن را انجام ندهد، ارتباط برقرار نمی شود. افشا باعث پیشروی ناحیه عمومی در خصوصی می شود و ناحیه خصوصی را کوچک می کند.
ب) بازخور: باعث گسترش ناحیه عمومی در ناحیه کور می شود.
پنجره جوهری چه تاثیری در روابط سازمانی میگذارد؟
پنجره جوهری، به ایجاد اعتماد بین افراد مختلف یک گروه و سازمان کمک میکند و درنتیجه، بر ایجاد یک تیم مفید و کارآمد اثر میگذارد. کار کردن در تیمی که همه کارکنان با یکدیگر صادق هستند و به هم اعتماد دارند، برای همه افراد لذت بخش است. کار کردن در چنین تیمی، دستیابی به سطح بالایی از موفقیت و کارایی در انجام وظایف و اهداف را به دنبال دارد.
اگر بین اعضای یک تیم اعتماد نباشد، آن تیم با شکست مواجه میشود. بنابراین، اعتماد بخش ضروری در شکلگیری یک تیم موفق است؛ که یکی از راههای رسیدن به آن استفاده از مدل پنجره جوهری است. به کمک این مدل، میتوانید رابطه صمیمانه و اعتماد بیشتری با دیگر اعضای سازمان برقرار کنید، مشکلات را حل کرده و به عنوان یک تیم، به طور مؤثر در کنار یکدیگر کار کنید.
پنجره جوهری در مدیریت
زمانی که شما مدیریت یک سازمان و یا یک بخش را به عهده می گیرید، باید بتوانید با کارمندان خود روابط پویایی را ایجاد کنید. بدون شک این رابطه بدون شناخت و اعتماد متقابل بین افراد به وجود نمی آید. شما به کمک تکینک پنجره طلایی می توانید باعث آشکارسازی بخش های ناشناخته خود و کارمندان خود شده و بدین صورت یک رابطه پویا با یکدیگر ایجاد کنید.
کاربرد پنجره جوهری در مدیریت
از مهمترین کاربردهای این تکنیک در مدیریت می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- توانایی راهاندازی سیستم ارائه انتقادات و پیشنهادها
- جلوگیری از تنش های مختلف در محیط کاری
- ایجاد حس دوستانه در میان همکاران
- بالا بردن شناخت و آگاهی های متقابل
- ایجاد تعاملات مثبت بین کارمندان و کارفرمایان
- بالا بردن راندمان کاری
در تفسیر پنجره جوهری به موارد زیر توجه داشته باشید
- نیازی به دانستن تمامی مشکلات شخصی و خصوصی افراد نیست.
- همه افراد علاقه ای به دانستن تمامی نکات و خصوصیات شما ندارند.
- قبل از اینکه شروع به طرح چنین مسئله ای کنید، باید از مکانی که خودتان در ان قرار دارید و همچنین نظر دیگران در خصوص جایگاه شما، آگاهی داشته باشید.
پنجره جوهری چه مزایایی دارد؟
از جمله مزایای پنجره جوهری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
-
- کمک به درک و فهم ویژگیهای خود
- بهبود شخصیت
- ارتقا مهارتهای ارتباطی
- توسعه روابط میان فردی
- توسعه روابط بین گروهی
- ایجاد اعتماد
- بهبود کار تیمی
- کاهش استرس
- افزایش خودآگاهی
- ایجاد روابط قویتر
تمرین تکنیک جوهری
اگر می خواهید پنجره جوهری شخصیت را برای خودتان ایجاد کنید، باید دست به یک تمرین خلاقانه بزنید. تمرین مربوط به این تکنیک به این صورت است که ۵۶ صفت در اختیار فرد قرار می گیرد و آنهایی را که در خود می شناسد انتخاب می کند، سپس همین صفات به دیگران داده می شود و دیگران باید صفاتی که در آن فرد می بینند انتخاب بکنند. این صفات عبارتند از:
صفاتی که هم فرد انتخاب کرده است و هم دیگران در خانه گشوده (عمومی) قرار می گیرد. مواردی که فرد انتخاب کرده ولی دیگران انتخاب نکردند به خانه پنهان می رود. صفاتی که فرد انتخاب نکرده ولی دیگران انتخاب کرده اند به خانه کور می رود. مواردی که هیچ کدام انتخاب نکردند به خانه مجهول یا نشناخته می رود. در نهایت ممکن است سایز خانه ها بر اساس تعداد صفات تغییر یابد.